DEHB-li uşaqların yarısı emosional çətinliklərlə qarşılaşır

Kembric Universitetindən olan alimlər emosiyaları tənzimləmə ilə bağlı problemlərin diqqət çatışmazlığı hiperaktivite pozğunluğunun (DEHB) əhəmiyyətli bir əlaməti ola biləcəyini aşkar ediblər. Araşdırmaçılar, DEHB-li hər iki uşaqdan birinin emosional düzensizlik əlamətləri göstərdiyini və bu vəziyyətə kömək etmək üçün geniş yayılmış Ritalin dərmanının bu simptomun müalicəsində daha az təsirli ola biləcəyini aşkar ediblər.

DEHB, 18 yaşdan aşağı hər 14 yeniyetmədən birini təsir edir və halların təxminən yarısında bu pozğunluq böyüklər yaşına qədər davam edir. DEHB ilə emosiyaları tənzimləmə qabiliyyəti arasında əlaqə dərinliyi var. Statistikalar göstərir ki, DEHB-li hər 50 uşaqdan birində eyni zamanda depressiya kimi bir əhval pozğunluğu var və dörddə birindən çoxunda isə anksiyete pozğunluğu mövcuddur. Bir çoxu eyni zamanda emosiyaları tənzimləyə bilmədiklərinə görə şifahi və ya fiziki partlayışlar yaşayır.

Emosional düzensizliyin DEHB ilə əlaqəli biliş kimi digər simptomların nəticəsi olduğuna inanılırdı, lakin bu yeni araşdırma emosiyaları tənzimləmənin onlardan müstəqil olaraq baş verdiyini göstərir.

Araşdırma qrupu ABCD işindən məlumat alaraq DEHB əlamətləri olan 6,000-dən çox uşaqdan məlumat topladı. Qrup, hər bir fərdin DEHB-yə malik olma ehtimalı üçün bir bal təyin etdi. Çin'in Şanxay şəhərindəki Fudan Universiteti və Kembric Universitetindən olan araşdırmaçılar, qrupda DEHB üçün klinik həddi qarşılayan simptom ballarına sahib 350 nəfəri müəyyən etdilər. Onların 65,7%-i oğlan idi. Araşdırmaçılar, yüksək simptomlu qrupda olan fərdlərin yarısından çoxunun (51,4%) bilişsel və motivasyonel problemlərdən müstəqil olaraq emosional düzensizlik əlamətləri göstərdiyini aşkar etdilər.

Həm 12, həm də 13 yaşlarında yalnız aşağı DEHB əlamətləri olan uşaqlarda, 13 yaşında emosiyaları tənzimləmə pozğunluğu balı yüksək olanların, aşağı emosiyaları tənzimləmə pozğunluğu olanlara nisbətən 14 yaşına qədər yüksək DEHB əlamətləri inkişaf etdirmə ehtimalı 2,85 dəfə çox idi.

Araşdırmaçılar eyni zamanda bir qrup iştirakçının beyin görüntüləmə məlumatlarını da incələdilər və DEHB və emosional problemlər baxımından yüksək bal alan uşaqlarda pars orbitalis adlanan xüsusi bir beyin sahəsinin daha kiçik olduğunu aşkar etdilər. Beynin bu hissəsi, emosiyaların və ünsiyyətin anlaşılmasında, işlənməsində və davranış üzərində məhdudlaşdırıcı nəzarətdə mühüm rol oynayır və potensial olaraq DEHB-də görülən bəzi davranışları izah edir.

Kembric Universiteti Psixiatriya Bölməsindən və Clare Hall Üzvü Professor Barbara Sahakian bildirib: “Pars orbitalis, beynin yaxşı əlaqələrə sahib olan bir hissəsidir və əgər düzgün inkişaf etməmişsə, beyin inkişafını çətinləşdirə bilər. Valideynlər və müəllimlər tez-tez DEHB-li uşaqları nəzarətdə saxlamaqla bağlı çətinlik çəkdiklərini söyləyirlər və uşaqlar özlərini yaxşı ifadə edə bilmədikləri zaman, emosional çətinliklərlə qarşılaşdıqları zaman, emosiyalarını kontrol edə bilməzlər və qəzəb partlayışları yaşaya bilərlər.”

Tapıntılar emosiyaları idarə etmək üçün strategiyalar inkişaf etdirməyə kömək edə bilər. Yanaşmalardan biri bilişsel davranışçı texnikaları istifadə edərək, fərdləri impulsiv reaksiya vermədən əvvəl dayanmağa və düşünməyə təşviq etmək və emosiyalarını şifahi olaraq ifadə etməkdir. Əlavə olaraq, məşq və ya rahatlama metodları kimi tətbiqləri birləşdirmək, depressiya və anksiyete əlamətlərini idarə etməyə kömək edə bilər, sakitlik və rifah hissini təşviq edə bilər.