Rota Virus nədir? Rota Virusun əlamətləri, diaqnozu və müalicəsi

Rota virus, reoviridae ailəsinə aid olan ikiqat zəncirli RNA viruslarının bir növüdür və bulaşıcı xəstəliklər arasında yer alır. Xüsusilə körpələr və 5 yaşdan kiçik uşaqlar arasında ishalın ən yaygın səbəbidir. İshalın yanında qusma, qızdırma və dehidrasiya da rota virusunun əsas əlamətləri arasındadır. Dünyada hər il təxminən altı yüz min uşağın ölümünə səbəb olan rota virus, dərmansız, lakin həkim nəzarəti ilə müalicə edilməli olan bir xəstəlikdir. 5 yaşına qədər hər bir uşaq ən azı bir dəfə rota virus infeksiyasına yoluxur və bu infeksiya vaksinlə də önlənə bilər. Rota virus vaksininin təhlükəli yan təsirləri olduğuna dair yaygın inancın əksinə, bu gün vaksin etibarlı şəkildə tətbiq edilir.

Rota virus nədir?

Rota virus, geniş yayılmış olaraq körpələr və 5 yaşdan kiçik uşaqları təsir edən, gastroenterit və ishalla nəticələnən, əl-ağız təması nəticəsində insanın yoluxduğu yaygın bir bulaşıcı xəstəlikdir. Uşaqlar arasında ən çox ciddi ishala səbəb olan mikroorqanizm olan rota virus, 5 yaşına qədər hər bir uşağı ən azı bir dəfə yoluxdurur.

Xüsusilə 4-36 ay arasındakı uşaqlarda daha ciddi ishal halları yaradan rota virus, böyükləri də təsirləndirsə də bu nisbət çox deyil. İnkişaf etməkdə olan ölkələrdə 0-2 yaş arası uşaqlarda ani ortaya çıxan ishalların %50-sinin səbəbi olan rota virusu mədə-bağırsaq sisteminin viral bir infeksiyasıdır.

Rota virusun əlamətləri nələrdir?

Rota virusunun yaygın əlamətləri şiddətli sulu ishal, qusma, qızdırma və qarın ağrısıdır. Bu əlamətlərə nəcisdən qan gəlməsi, ağız və boğazda quruluq, yorğunluq və başgicəllənmə də əlavə oluna bilər. Rota virusuna yoluxduqdan 2 gün sonra ortaya çıxan əlamətlər şunlardır:

• Şiddətli sulu ishal
• Qusma
• Qızdırma
• Qarın ağrısı
• Yorğunluq
• Yuxulu olma halı
• Dehidrasiya
• Qara, katran rəngi və qanlı nəcis
• Ağız və boğaz quruluğu
• Başgicəllənmə
• Dəridə solğunluq
• Stress və narahatlıq
• Gün ərzində şiddəti artan sulu ishal

Rota virus necə yayılır?

Rota virus adətən əl-ağız yolu ilə yayılır. Əl və ağız təması ilə yanaşı nəcisdə də olan rota virus, kontaminə edilmiş qida və içkilərin istehlakı və əşyaların ortaq istifadəsi ilə də yayılır. Xüsusilə iş yerlərində, uşaq bağçalarında, baxım evlərində və uşaq xəstəxanalarında rota virusu epidemiyaları geniş yayılmış ola bilər.

Rota virus vaksini var?

Rota virusu vaksini, kiçik uşaqlarda şiddətli ishal, qızdırma və dehidrasiya kimi əlamətlər yaradan və gastroenteritin ən yaygın səbəbi olan rota virusundan qorunmaq üçün tətbiq olunan bir vaksindir. Korunması çətin olan rota virusu asan yayılır və bir çox dəfə təkrarən görülə bilər. Bu xəstəlikdən qorunmanın ən əsas yolu rota virus vaksinisidir.

İlk rota virusu vaksinində yan təsir olaraq bağırsaq düyümlənməsi müşahidə edilmiş olsa da, sonrakı araşdırmalarla bu yan təsir ortadan qaldırılmışdır. Körpələrə 6 və 12 həftəlik olduqda tətbiq edilə bilən rota virusu vaksini, adətən 3 doz şəklində verilir. Klinik araşdırmalar, rota virusu vaksininin rota virusuna qarşı yüksək dərəcədə qoruyuculuq təmin etdiyini göstərmişdir.

Rota virusun diaqnozu necə qoyulur?

Xəstənin anamnezi alındıqdan və rota virusu ishali olub-olmadığı öyrənildikdən sonra, rota virusu diaqnozunda, nəcis nümunələrində rota virusunun antigenlərini tapan testlər tez-tez istifadə edilir. Bu testlər sürətli və dəqiq diaqnoz qoymağı asanlaşdırır.

Rota virus necə müalicə edilir?

Rota virusu xəstəliyinin xüsusi bir müalicəsi yoxdur. Antibiotiklər müalicədə lüzumsuzdur və hətta ishal və qusmayı daha da ağırlaşdıra bilər. Qusmanın şiddətli olduğu dövrdə mədəni dincəltmək və ağızdan çox yavaş şəkildə (5 dəqiqədə bir şirin qaşığı) maye vermək tövsiyə edilir.

Maye itkisi şiddətli olduqda, veriləcək ən uyğun maye duzlu-şəkərli qarışıqlardır. Bunlar uşaq tərəfindən alınmadığı halda, düyü suyu, meyvə çayları və az yoğurtlu ayran verilə bilər. Rota virus müalicəsində su və duz alımının balansına diqqət etmək vacibdir. Rota virus epidemiyaları zamanı sağlam uşaqlara probiyotik verilməsi də xəstəliyi önləyə bilir.

Rota virus haqqında tez-tez soruşulan suallar

Rota virus ishali digər ishalardan necə ayırd edilir?

Rota virusu ishali ilə adenovirus ishali çox qarışdırılır. Bunun diaqnozu nəcis analizi ilə qoyulur. Analiz nəticəsində rota virusu varsa, nəcisdə qan olmaz, rota virusu antigeninin pozitiv olması ilə diaqnoz qoyulur.

Rota virusu müalicəsində nələrə diqqət edilməlidir?

Rota virus müalicəsində ana südü qətiyyən kəsilməməli, yağlı və şəkərli qidalardan qaçınılmalı, uşağa kifayət qədər maye verilməli və uşaq mümkün qədər dincəlməlidir.

Rota virusu vaksini necə edilir?

Toplam istehsalçı firmanın vaksinlərinə görə 2 ay ara ilə 2 və ya 3 doz, ağızdan verilir. Son dozanın 6-8. ayda tamamlanması gərəkir. İki doz tətbiq edilən rota virusu vaksində son dozanın ən gec 6. ayda, 3 doz tətbiq edilən firmanın vaksində son dozanın ən gec 8. ayda tamamlanması lazımdır. Rota virusu vaksinləri ölkəmizdə tətbiq olunan digər uşaqlıq dövrü vaksinləri ilə eyni zamanda verilə bilər. Fərqli rota virusu vaksinləri ilə doz rejiminin tamamlanması tövsiyə edilmir. Rota virus vaksinləri canlı viral vaksinlər olduğundan immuniteti zəif olan körpələrə tövsiyə edilmir.

Rota virusu vaksini nə zaman edilməlidir?

Rota virusu vaksinasiyasına doğumdan sonrakı ilk 6-12 həftədə başlanmalıdır, vaksinin ilk dozasına başlama yaşı 3 ayı keçməməlidir.

Rota virusu vaksininin qiyməti nə qədərdir?

Rota virusu vaksininin qiyməti sağlamlıq müəssisələrinə müraciət edilərək öyrənilə bilər.

Rota virusu vaksini qızdırma yaradırmı?

Rota virusu vaksininin yan təsirləri arasında qızdırma da var. Lakin hər uşaqda qızdırma görülməyə bilər.

Rota virusu vaksini edilməzsə nə olar?

Rota virusu rutin vaksinasiyanın bir parçası olmasa da, rota virusunun geniş yayılması səbəbindən xəstəlikdən qorunmaq üçün vaksin edilməlidir.

Bir neçə dəfə rota virusuna yoluxmaq mümkündürmü?

Bir dəfə rota virusu səbəbilə ishal olan uşaq, gələcəkdə yenidən rota virusu infeksiyasına yoluxa bilər. Burada yaxşı olan tək şey, immunitet sisteminin bir az daha hazırlıqlı olmasıdır. İlk rota virusu infeksiyasından sonra keçirilən digər rota virusu infeksiyaları, bir az daha yüngül keçə bilər.

Rota virusu nə zaman təhlükəli olur?

Rota virusu infeksiyasında ən çox qorxulan şey, maye və elektrolit itkisi ilə bağlıdır. Dehidrasiya dediyimiz, bədən mayesinin və elektrolitlərinin itkisi, müalicənin nə şəkildə olması gərəkdiyini müəyyən edir. Xəstəlik zamanı gündə 10-20 dəfə ishal ola bilər və tez-tez qusma da baş verə bilər. Bu cür ciddi hallarda xəstəxanaya yatıb, uyğun maye müalicəsinə başlamaq doğru olacaqdır. Yüngül hallarda evdə ağızdan maye müalicəsi ilə yaxşılaşma mümkündür. Qızdırma üçün də qızdırma salıcılardan yararlanılır.

Rota virusu nə qədər sürər?

İshal səbəbiylə ortaya çıxan maye itkisi sağlamlığı təhlükəyə ataraq ölümlə nəticələnə bilər. Xəstəliyin inkubasiya dövrü 2 gün ola bilər. Rota virusunun sağalma müddəti isə təxminən 1 həftə olaraq müəyyən edilir.

Rota virusu təmasla yoluxurmu?

Bulaşıcı bir virus olan rota virusu insandan insana təmas yolu ilə, əşyalardan və ya qidalardan yoluxa bilər.

Rota virusu kimlərdə olur?

Rota virusu körpələrdə və uşaqlarda görülə bilər. Uşaqlarda görülən ishalın başlıca səbəbi olaraq rota virusu qəbul edilə bilər. Hər yaşda ortaya çıxa biləcək olan rota virusu demək olar ki, hər uşağa yoluxa bilər.

Rota virusunda antibiotiklər təsirlidirmi?

Antibiotiklərin rota virusu üzərində təsiri yoxdur.

Rota virus diyeti varmı?

Uşağa düyü suyu, meyvə çayları, az yoğurtlu ayran verilə bilər. Həmçinin probiyotik tövsiyə edilir. Maye və duz balansına diqqət edilməlidir.